Dr n. med. Danuta Nowicka
Specjalista dermatolog www.danutanowicka.pl, Polskie Towarzystwo Dermatologiczne
Prof. dr. Hab. Jacek Szepietowski
Trądzik zwykły to jedna z najczęstszych dermatoz, z którą borykają się przede wszystkim osoby młode w wieku 10-25 lat. Coraz częściej jednak dotyczy osób po 25., a nawet 30. i 35. roku życia. Ze względu na bardzo złożone przyczyny powstawania zmian skórnych w leczeniu należy uwzględnić substancje o różnym profilu działania. Podłożem do powstawania wykwitów trądzikowych jest nadmierne wydzielanie łoju, o nieprawidłowym składzie, powodującym podatność gruczołów łojowych na rozwój stanu zapalnego. Dodatkowo obserwuje się nieprawidłową, nadmierną keratynizację ujść mieszków włosowych. Zalegające masy rogowo łojowe przyczyniają się do tworzenia zaskórników. Na tym podłożu namnażają się bakterie które powodują nasilenie stanu zapalnego i powstanie ropnych i najcięższych zmian trądzikowych czyli guzów i cyst.
Na nasilenie trądziku niekorzystnie mogą wpływać:
♦ czynniki hormonalne (u 60-70 proc. dziewcząt obserwowane jest nasilenie zmian przed miesiączką, pomimo niewystępowania zaburzeń hormonalnych, częste występowanie nasilonego trądziku w zespole wielotorbielowatych [policystycznych] jajników),
♦ leki (hormony anaboliczne, leki przeciwpadaczkowe, barbiturany) i kosmetyki (preparaty działające okluzyjnie, tzn. zatykające ujścia mieszków włosowych),
♦ czynniki neurogenne (stres),
♦ pokarmy; ten problem jest nadal kontrowersyjny. U niewielkiego odsetka pacjentów obserwuje się zaostrzenie zmian po spożyciu nadmiernych ilości węglowodanów, produktów mlecznych, jeszcze rzadziej produktów ostrych. Generalnie jednak nie należy zakazywać wszystkim osobom z trądzikiem unikania tych pokarmów.
Okres letni może mieć zarówno korzystny, jak i niekorzystny wpływ na przebieg trądziku. U większości pacjentów, zwłaszcza z łagodnym trądzikiem, w lecie obserwuje się poprawę stanu skóry. Niektórzy jednak zauważają wyraźne pogorszenie choroby, co być może wynika z wysokiej temperatury, wilgotności powietrza, zwiększonej potliwości.
W leczeniu niezbędna jest uwzględnienie wszystkich mechanizmów powstawania choroby oraz jej postaci.
Najczęściej stosowaną metodą leczenie są preparaty zewnętrzne zawierające substancje z grupy retinoidów, regulujące rogowacenie naskórka oraz zewnętrzne antybiotyki. Przy bardziej nasilonych zmianach dermatolodzy zalecają antybiotyki doustnie, najczęściej w kilku-kilunasto tygodniowych kuracjach. Najbardziej skuteczne będą te z grupy tetracyklin – tetracyklina, doksycyklina, Limecyklina. Dawkowanie każdorazowo i indywidualnie określa lekarz. Przy najcięższych postaciach trądziku, zwłaszcza z towarzyszącym łojotokiem specjalista dermatolog poleci kuracje [preparatem izotretinoiny – pochodnej witaminy A regulującej funkcję gruczołów łojowych, keratynizację naskórka, działającej przeciwzapalnie a pośrednio również bakteriostatycznie. Schemat stosowania leku, najczęściej obejmujący kilka miesięcy, dostosowany jest do wagi pacjenta, jego obciążeń chorobami internistycznymi, a nawet do pory roku. Lek ten wyjątkowo rozważnie powinien być stosowany u kobiet w wieku rozrodczym.
Wszystkie schematy leczenia warto połączyć z właściwą higieną i pielęgnacją skóry trądzikowej opartą na łagodnych preparatach myjących o lekko kwaśnym, fizjologicznym pH, składnikach o działaniu przywracającym prawidłowy skład i funkcjonowanie bariery ochronnej naskórka.
