Prof. dr hab. med. Piotr Jankowski
Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie
Dlaczego odpowiedni przepływ krwi przez naczynia jest tak istotny?
Krew dostarcza do wszystkich tkanek i narządów organizmu nie tylko tlen, ale i wiele substancji odżywczych. Odbiera też produkty przemian metabolicznych, które nie są już potrzebne narządom, a nawet mogą być szkodliwe w wypadku ich nagromadzenia. Reasumując, prawidłowy przepływ krwi jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania wszystkich organów organizmu.
Czy można zapobiec pojawieniu się zwężeń naczyń?
Najróżniejsze schorzenia mogą prowadzić do powstawania zwężeń naczyń, a nawet ich zamknięcia. Mechanizm pojawiania się przeszkód dla przepływu krwi nieco różni się w zależności czy mamy do czynienia z żyłami, czy tętnicami. Jednak generalne zasady zapobiegania są takie same i polegają w pierwszym rzędzie na unikaniu dymu tytoniowego (czyli niepaleniu, ale też unikaniu tzw. palenia biernego), regularnej aktywności fizycznej (czyli codziennej albo prawie codziennej aktywności, wywołującej co najmniej umiarkowane zmęczenie, trwającej 20-30 minut) oraz zdrowym sposobie odżywiania (dieta urozmaicona, niskotłuszczowa, z małą zawartością soli kuchennej, bogata w różne warzywa i owoce), a także skutecznym leczeniu (jeśli są obecne) nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii i cukrzycy. W leczeniu tych chorób bardzo duże znaczenie ma systematyczność przyjmowania zaleconych leków. Nie można też zapominać o zagrożeniu jakie niesie nadwaga i otyłość, szczególnie brzuszna.
Jakie są objawy chorób naczyń?
Rodzaj i nasilenie objawów zwężenia naczyń zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od lokalizacji zwężenia. Jeśli dochodzi do zwężenia lub zamknięcia tętnicy prowadzącej krew do serca objawem mogą być bóle w klatce piersiowej, a nawet zawał serca. Jeśli miażdżyca umiejscowi się w tętnicach prowadzących krew do mózgu objawem choroby może być np. udar. Z kolei objawami zakrzepowego zapalenia żył kończyn dolnych są obrzęk nogi, ból, nadmierne ucieplenie, a czasem też zmiana zabarwienia skóry nad miejscem objętym chorobą. Najgroźniejszym powikłaniem zakrzepicy żylnej jest zator tętnicy płucnej, który spowodowany jest oderwaniem się skrzepliny i przepłynięciem jej wraz z prądem krwi do tętnicy płucnej, która w wyniku tego może zostać nawet zamknięta. Objawami zatoru tętnicy płucnej mogą być między innymi duszność i dyskomfort w klatce piersiowej.
Jak zabezpieczać pacjentów w prewencji pierwotnej z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, w kontekście odejścia kardiologów od stosowania kwasu acetylosalicylowego?
Rzeczywiście obecnie odchodzi się od stosowania aspiryny (popularna nazwa kwasu acetylosalicylowego) u osób bez miażdżycy tętnic. Natomiast u osób z chorobą wieńcową lub inną chorobą spowodowaną przez miażdżycę aspiryna w „dawce kardiologicznej” jest wciąż podstawą leczenia, chociaż u osób z bardzo nasiloną miażdżycą czasem dodatkowo zaleca się zażywanie innego leku hamującego działanie płytek, albo leku przeciwzakrzepowego. Leki zmniejszające krzepliwość krwi są też podstawą leczenia zakrzepicy naczyń żylnych, w tym zakrzepowego zapalenia żył i zatoru tętnicy płucnej. Decyzję co do rozpoczęcia, dawkowania i ewentualnego zakończenia farmakoterapii należy zawsze pozostawić lekarzowi.
