Zapobieganie chorobom serca w pierwszym rzędzie polega na unikaniu dymu tytoniowego (czyli niepaleniu, ale też unikaniu tzw. palenia biernego), regularnej aktywności fizycznej oraz zdrowym sposobie odżywiania, a także skutecznym leczeniu (jeśli są obecne) nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii i cukrzycy.
Prof. dr hab. med. Piotr Jankowski
Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie, sekretarz Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Aby uniknąć kłopotów zdrowotnych, poza prowadzeniem zdrowego, higienicznego stylu życia, należy wykonywać badania mające na celu wykrycie nieprawidłowości, które w przyszłości mogą doprowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Poza unikaniem dymu tytoniowego warto okresowo zmierzyć masę ciała (optymalna wartość wskaźnika masy ciała wynosi 20-25 kg/m2). Ponadto, warto mierzyć sobie ciśnienie tętnicze, stężenie glukozy oraz stężenie cholesterolu.
Zdrowa dieta to przede wszystkim dieta urozmaicona, niskotłuszczowa, z małą zawartością soli kuchennej, bogata w różne warzywa i owoce. Dieta niskotłuszczowa opiera się na spożywaniu pokarmów ubogich w tłuszcz zwierzęcy (tłuszcze pochodzenia roślinnego są zazwyczaj zdrowe). Dziennie jedzmy co najmniej 200 g owoców oraz co najmniej 200 g warzyw. Od wielu lat podkreślamy korzyści ze stosowania diety śródziemnomorskiej (dieta zawierająca dużo owoców i warzyw, roślin strączkowych, ryb oraz pełnoziarniste pieczywo, a niewiele czerwonego mięsa, szczególnie wieprzowiny; do potraw dodawana jest duża ilość czosnku i cebuli, do sałatek, zup i sosów oliwa z oliwek; pokarmy te są bogate w błonnik, mikro- i makroelementy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe). Wykazano, że im codzienna dieta jest bardziej zbliżona do diety śródziemnomorskiej, tym ryzyko wystąpienia zawału serca jest mniejsze. Pamiętajmy, że słodycze to zagrożenie dla naszego zdrowia. Należy też unikać spożywania napojów słodzonych. Pamiętajmy też, że u zdrowych osób spożywających urozmaiconą dietę zazwyczaj nie ma potrzeby suplementacji witamin, ani minerałów.
Osobom bez chorób układu krążenia zaleca się aktywność fizyczną przez większość dni tygodnia (prawie codzienną), łącznie ≥2,5 godzin tygodniowo aktywności fizycznej o co najmniej umiarkowanej intensywności lub ≥75 minut tygodniowo aktywności o dużej lub bardzo dużej intensywności, przy czym każda sesja aktywności fizycznej powinna trwać co najmniej 10 minut. Z badań naukowych wynika, że korzyści tym są większe, im więcej czasu poświęcamy na regularną aktywność fizyczną. Zdrowe są zarówno spacery, truchtanie, bieganie, jeżdżenie na rowerze, pływanie, gry zespołowe, jak i taniec. Osoby prowadzące dotąd siedzący tryb życia powinny pamiętać o stopniowym zwiększaniu intensywności i czasu trwania wysiłku fizycznego.
W leczeniu nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii i cukrzycy, poza prozdrowotnym stylem życia, bardzo duże znaczenie ma systematyczność przyjmowania zaleconych leków. Ostatnio modyfikacji uległy zasady leczenia nadciśnienia tętniczego i hipercholestrolemii. Nowe badania dowiodły, że skuteczne i skrupulatne leczenie obu chorób przekłada się na mniejsze zagrożenie wystąpieniem zawału serca, niewydolności serca, udaru mózgu i dłuższe życie. Obecnie uważa się, optymalne ciśnienie u chorego z nadciśnieniem tętniczym to ciśnienie <130/80 mmHg u większości osób w wieku <65 lat i <140/80 mmHg u osób starszych. Z kolei stężenie cholesterolu LDL (tzw. „zły cholesterol”) powinno wynosić poniżej 1,8 mmol/l (czyli < 70 mg/dl) u osób po zawale serca, po udarze mózgu oraz u większości osób z cukrzycą, poniżej 2,5 mol/l (czyli < 100 mg/dl) u osób z innymi tzw. czynnikami ryzyka (np. osoby z nadciśnieniem tętniczym, palące tytoń, otyłe, itd.), a u pozostałych < 3,0 mmol/l (czyli poniżej 115 mg/dl).
